หลายคนอาจจะเคยได้ยินคำว่า ตัวอ่อนระยะบลาสโตซิสต์ (Blastocyst) เป็นระยะของตัวอ่อนที่เหมาะสมที่สุดในการทำอิ๊กซี่ แต่อาจจะยังไม่ทราบเหตุผลว่าทำไมต้องเป็นระยะบลาสโตซิสต์ด้วย วันนี้หมอจะมาช่วยไข่ข้อสงสัยให้ครับ
บทความ : เอกสารการรักษามีบุตรยาก IUI / ICSI ทำไมต้องใช้ทะเบียนสมรส ?
ตัวอ่อนระยะบลาสโตซิสต์ (Blastocyst) คืออะไร?
ตัวอ่อนบลาสโตซิสต์ (Blastocyst) คือ เป็นชื่อเรียกของระยะตัวอ่อนที่เกิดจากการปฏิสนธิเพื่อนำไปทำ ICSI หรือเด็กหลอดแก้ว ซึ่งระยะบลาสโตซิสต์ นั้นจะถูกเลี้ยงในตู้เลี้ยงตัวอ่อนที่มีนักวิทยาศาสตร์อย่างใกล้ชิด เพราะต้องควบคุมอุณหภูมิ ความชื้น ความเป็นกรด-ด่าง และก๊าซเป็นระยะเวลา 5-6 วัน จนได้ตัวอ่อนที่แข็งแรงและเหมาะสมสำหรับการย้ายกลับไปเพื่อฝังตัวเข้าสู่โพรงมดลูก
ทำไมต้องใช้ตัวอ่อนระยะบลาสโตซิสต์ (Blastocyst)
สาเหตุที่ต้องใช้ตัวอ่อนระยะนี้เท่านั้น เนื่องจาก ระยะบลาสโตซิสต์ เป็นระยะที่เหมาะสมที่สุดที่สามารถตรวจวัดคุณภาพได้ง่ายเพราะมีการแบ่งเซลล์มาถึง 80 -120 เซลล์ที่สามารถตรวจคัดกรองเกรดคุณภาพของตัวอ่อนได้ โดยเกรดของตัวอ่อนจะถูกแบ่งเป็น A B C ตามลำดับ โดยการแบ่งเกรดตัวอ่อนนั้นจะยึดหลักการคัดเกรดของ Gardner and Schoolcraft (1999) โดยจะมีการแบ่งตามลักษณะของตัวอ่อนเป็นหลัก เช่น
1.Expansion
หมายถึงรูปร่างของเซลล์ตัวอ่อน โดยจะแบ่งออกเป็น 6 ระดับ ดังนี้
- Early Blastocyst
- Blastocyst
- Full Blastocyst
- Expanded Blastocyst
- Hatching Blastocyst
- Hatched Blastocyst
2.Inner Cell Mass (ICM)
เป็นระยะของเซลล์ที่จะเจริญเติบโตเป็นตัวอ่อนและไปฝังตัวที่มดลูก แบ่งออกเป็น 3 เกรด
- เกรด A หมายถึง เกรดตัวอ่อนที่มีจำนวนเซลล์มาก มีความยึดเกาะกันเป็นกลุ่มๆ
- เกรด B หมายถึง เกรดตัวอ่อนที่มีจำนวนเซลล์ไม่เยอะมาก และเซลล์ค่อนข้างกระจัดกระจาย
- เกรด C หมายถึง เกรดตัวอ่อนที่มีจำนวนเซลล์น้อยมาก หรือในบางตัวก็ไม่สามารถมองเห็นได้เลย
3.Trophectoderm
เป็นระยะของเซลล์ที่จะสามารถเจริญเติบโตที่ผนังมดลูกได้ แบ่งออกเป็น 3 เกรด
- เกรด A หมายถึง เกรดตัวอ่อนที่มีการเรียงตัวของเซลล์อย่างสม่ำเสมอ สวยงาม เรียงตัวกันสม่ำเสมอ มีขนาดเซลล์เท่าๆ กัน ไม่เล็กไม่ใหญ่เกินไป
- เกรด B หมายถึง เกรดตัวอ่อนมีเซลล์ที่เรียงตัวกันไม่ค่อยดี มีขนาดเล็กและขนาดใหญ่
- เกรด C หมายถึง เกรดตัวอ่อนมีเซลล์จำนวนน้อยมาก
ซึ่งในการพิจารณาเลือกตัวอ่อนนั้นจะถูกพิจารณาจากนักวิทยาศาสตร์และหมออย่างละเอียดครับโดยเน้นเลือกตัวอ่อนที่ดีที่สุดก่อน เช่น หากปฏิสนธิได้ระยะบลาสโตซิสต์มาจำนวน 5 ตัว หมอจะเลือกตัวอ่อนที่เป็นเกรด A หรือเกรดดีที่สุดก่อนอย่างน้อย 2 ตัวย้ายกลับสู่โพรงมดลูกครับ ซึ่งอีกเหตุผลนึงที่ต้องเลือกตัวอ่อนระยะนี้เท่านั้นก็คือ ในกรณีที่คนไข้อายุมากกว่า 35 ปี อาจจะมีความจำเป็นที่ต้องตรวจโครโมโซมตัวอ่อนเพื่อเพิ่มโอกาสการตั้งครรภ์ให้สูงขึ้น เพราะในผู้หญิงอายุมากนั้นมีกมีปัญหารังไข่เสี่อม ทำให้ไข่ที่ผลิตออกมาคุณภาพไม่ดีและอาจจะเสี่ยงต่อตัวอ่อนที่ปฏิสนธิแล้วมีความผิดปกติเกี่ยวกับโครโมโซมที่ถึงจะใส่เข้าไป ตัวอ่อนก็จะหลุดออกมาไม่สามารถฝังตัวได้อยู่ดี ดังนั้นหากต้องการลดปัญหาเหล่านี้ลง การตรวจโครโมโซมก็เป็นสิ่งที่จำเป็นอย่างมาก เพราะนอกจากจะช่วยลดอัตราการแท้งจากตัวอ่อนไม่ฝังตัวแล้ว ยังสามารถตรวจคัดกรองโรคทางพันธุกรรม เช่น ธาลัสซีเมีย ได้อีกด้วยครับ
แพทย์ผู้เขียน
แพทย์ผู้เขียน
นพ.ธิติกรณ์ วาณิชย์กุล
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางด้านสูตินรีเวชศาสตร์
นพ.ธิติกรณ์ วาณิชย์กุล
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางด้านสูตินรีเวชศาสตร์